TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI

1- TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI NEDİR?

Türk Medeni Kanununun 164. Maddesine dayalı özel bir boşanma nedenidir. Eşlerden biri; evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmediği takdirde ayrılık en az 6 ay sürmüş ve bu durum devam etmekteyse yapılan ihtar da sonuçsuz kalmış ise; terk edilen eş boşanma davası açabilir.

2- ŞARTLARI NELERDİR?

a- Fiili ayrılık şartı

Eşlerden biri müşterek haneden ayrılmış olmalıdır. Terk eden eş evi kendi iradesiyle terk etmelidir. Ancak terk eden eş evden kovulmuş veya fiilen evden ayrılmaya zorlanmış ise terk eden eş evden ayrılan eş değil de evden ayrılmaya zorlayan eş olacaktır.

b- Süre şartı

Fiili ayrılık süresi en az toplam 6 ay olmalıdır. Terk edilen eş ancak 6 aylık sürenin dolmasından sonra terk sebebiyle boşanma davası açabilir. İhtar bu 6 aylık süre içinde yapılabilir. Yani ayrılıktan itibaren 4 aylık süre dolması halinde ihtar çekilebilir ve terkeden eşe 2 aylık süre içinde eve dönmesi ihtar edilebilir.

c- İhtar şartı

Terk eden eşe mahkemece ya da noterlikçe eve dönmesi için, diğer eşi evden ayrılmaya zorlayan eşe de müşterek konutun belirlenmesi ve bu eve dönmesi için talep üzerine ihtar gönderilmiş ve ihtara uyulmamış olmalıdır. Fiilen ayrılık devam ettiği zaman dilimi içinde olmak ve terkin başladığı tarihten itibaren 4 ay sonra başvurulmuş olmak kaydıyla mahkeme veya noterlik davalıya 2 ay içinde terki sona erdirerek müşterek konutta birleşmeyi, aksi halde davacının terk sebebiyle dava açma hakkının olacağını ihtar eder. Terke dayalı boşanma davası açmak için bu şekil şartına uyulmak zorunludur.

3- İHTAR NASIL ÇEKİLİR?

Mahkeme veya noterlik aracılığıyla çekilebilir. Mahkeme veya noter ihtar talebini esastan inceleyemez. Dolayısıyla ilk 4 aylık sürenin de tamamlanıp tamamlanmadığını kontrol edemez. Bunun dışında ihtarın samimi veya şüpheli olup olmadığına da bakamaz. Bu konular terke dayalı boşanma davası açıldığında incelenir.

Mahkeme veya noterlik ihtar talebi yapıldığında davacı tarafından; davalının eve dönmesi için gerekli yol masrafı ve gelinecek yola göre yemek ve benzeri ihtiyaçlar için masraf karşılanmalı ve davet için evin açık adresi ile dönüldüğünde evin anahtarının en kolay şekilde nasıl bulunacağı veya anahtarın nereden alınabileceği belirtilmelidir.

4- DÖNÜLMESİ GEREKEN EV SEÇİM HAKKI YALNIZCA İHTAR EDEN EŞE Mİ AİTTİR?

Evin seçilmesinde kural olarak çağrı yapan eş tek başına evin seçimini yapamaz. Türk Medeni Kanunun 186. Maddesine göre ev birlikte seçilemediği halde itiraz olarak ileri sürülmelidir. Ancak çağrıya uyuldu ise artık itiraz edilemez. Evin seçiminde ihtilaf çıkar ise hakimden Türk Medeni Kanunun 195. Maddesi gereği müdehale istenebilir.

5- İHTARDAN SONRAKİ İKİ AYLIK DAVA AÇMA SÜRESİ NE ZAMAN BAŞLAR?

İhtardan sonra 2 aylık dava açma süresi ihtarın muhataba ulaşmasından itibaren başlar. Yol gideri muhataba geç ulaşmış ise 2 aylık süre bu tarihten itibaren başlar.

6- AZAMİ DAVA AÇMA SÜRESİ VAR MIDIR?

Yasa da yukarıda bahsedildiği üzere asgari dava açma süresi öngörülmüş ise de azami dava açma süresi yoktur.

7- TERK SEBEBİYLE BOŞANMADA KUSURA BAKILIR MI?

Türk Medeni Kanununun 164. Maddesi ortak konuttan ayrılmayı “kusur” şartına bağlamıştır. Terkeden eş evliliğin kendisine yüklediği görevleri yerine getirmemek amacıyla kusurlu olarak evden ayrılmış veya eve dönmemiş olmalıdır. Diğer bir ifadeyle eve dönmemek veya evden ayrılmak terk eden eş bakımından haksız olmalıdır.

8- TERK HANGİ HALLERDE HAKLI SAYILIR?

Terke dayalı boşanma davası açılması için terkin haklı olmaması gerekir. Kasti ve iradi terk olmalıdır. Hastalık, mahkumiyet, öğrenim, askerlik, memuriyet gereği, iş seyahati sebebiyle olan ayrılıklar terk olarak kabul edilmez. Haklı nedenle ayrılma da terk değildir. Mesela kocanın başka kadınla yaşaması, şiddet uygulaması, kovması veya hakimin ayrılık kararı olduğu durumlarda ayrı yaşama durumu haklı sayılır ve terk olarak değerlendirilirilmez.

9- EŞİNE DÖN İHTARI ÇEKEN EŞ KUSURLARI AFFETMİŞ SAYILIR MI?

Eşine dön ihtarı çektikten sonra; terke değil de başka sebebe dayalı olarak boşanma davası açılır ise bu davada elbette kusur incelemesi yapılacaktır. Bu durum, eşin ihtar talep tarihinden önceki kusurlu davranışlarının affedilip, en azından hoşgörüyle karşılandığına ve bu nedenle yeniden birlikte yaşama isteğine ilişkin bir irade açıklaması niteliğinde görülmektedir. Affedilen veya hoşgörüyle karşılanan olaylar ise boşanma sebebi olamaz. Bu şekilde eşin ihtardan önceki kusurlarını affettiği değerlendirilip, ihtar tarihinden sonrası kusurlara bakılacaktır.(Yargıtay 2. Hukuk dairesinin 29.06.2020 tarih ve 2020/2125 esas ve 2020/3438 karar sayılı ilamı)

10- KARŞI TARAFIN AÇTIĞI BOŞANMA DAVASI DEVAM EDERKEN TERKE DAYALI İHTAR ÇEKİLİP BOŞANMA DAVASI AÇILABİLİR Mİ?

Aleyhinde boşanma davası devam eden eş, dava süresince ayrı yaşamakta ve eve dönmemekte haklıdır. Bu süre zarfında Türk Medeni Kanununun 164'ncü maddesi kapsamında bir terkin varlığından ve haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmemekten bahsedilemez. (Yargıtay 2. Hukuk dairesinin 25.04.2018 tarih ve 2018/2221 esas ve 2018/5625 karar sayılı ilamı)

11- EŞE ŞİDDET UYGULANIYOR İSE TERKİN HAKLI OLDUĞU KABUL EDİLİR Mİ?

Türk Medeni Kanunun 164. maddesi gereğince boşanma davası açma hakkı, terk edilen eşe aittir. Eşini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır ve bunun sonucu olarak terk hukuki nedenine dayalı boşanma davası açamaz. ( TMK m. 164/1). Kısaca kadına fiziksel şiddet uygulayan, koca terke dayalı boşanma davası açamaz. (Yargıtay 2. Hukuk dairesinin 24.03.2016 tarih ve 2015/14545 esas ve 2016/5851 karar sayılı ilamı)

12- ORTAK KONUTA DÖNMEMEKTE HAKLI OLUNDUĞUNU İSPAT YÜKÜ DAVALIDADIR.

Terk sebebi ile boşanma davasının reddedilebilmesi için ortak konuta dönmemekte haklılığın kanıtlanması gerekir. Genel ispat yükünden farklı olarak davete uymamanın haklı sebebe dayandığının ispat yükü davalıya aittir. (Yargıtay 2. Hukuk dairesinin 24.11.2015 tarih ve 2015/8107 esas ve 2015/22286 karar sayılı ilamı)

13- DAVACI ANNE BABASIYLA BİRLİKTE OTURDUĞU EVE DAVET EDEBİLİR Mİ?

Davacı, hallerine uygun, oturmaya elverişli, bağımsız bir evleri yoksa, terk eden eşin bu davranışı haklı sebebe dayanır. Terk edilen eş diğerini yukarıda açıklanan kurallara uygun olarak ortak konuta çağırmakla yükümlüdür. Davet edilen konutta davacının anne ve babası da otuyorsa, bu haliyle konutun bağımsız olmadığı kabul edilir. Bu durumda davet edilen müşterek konuta dönmemekte haklıdır. (Yargıtay 2. Hukuk dairesinin 21.09.2007 tarih ve 2006/22079 esas ve 2007/12371 karar sayılı ilamı)

14- GÖREVLİ MAHKEME HANGİSİDİR?

4787 sayıklı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun 4. Maddesine göre terk nedeniyle boşanma davalarında Aile Mahkemeleri görevlidir. Yasanın 2. Maddesine göre Aile Mahkemesi kurulmayan yerlerde bu tür davalara Aile Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemesi bakacaktır. Boşanmadan önce çekilecek ihtarda da mahkeme tercih edilirse bu ihtar yönünden de Aile Mahkemesi görevlidir.

15- YETKİLİ MAHKEME NERESİDİR?

Türk Medeni Kanunu madde 168’e göre boşanma davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.

16- TERK NEDENİYLE AÇILAN BOŞANMA DAVASI ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINA DÖNÜŞEBİLİR Mİ?

Bilindiği üzere anlaşmalı boşanma; eşlerin birlikte dava açmları ya da bir eş tarafından açılan davanın diğer eş tarafından kabul edilmesi halinde söz konusu olabilir. Burada terke dayalı boşanma davasının davalı eş tarafından kabul edilmesi halinde anlaşmalı boşanma mümkün olacak mıdır? Yargıtay Türk Medeni Kanununun 166/3. Maddesinin yani anlaşmalı boşanma durumunun ancak aynı Yasanın 166. maddesine dayanılarak açılmış davalarda gerçekleşebileceğini, Türk Medeni Kanununun 166. maddesine dayalı açılmış bir dava yoksa veya usulüne uygun ıslah da bulunmuyorsa davalının davayı kabulünün hukuki sonuç doğurmayacağına yani davanın anlaşmalı boşanmaya dönüşmeyeceğine hükmetmiştir. (Yargıtay 2. Hukuk dairesinin 22.10.2015 tarih ve 2015/2594 esas ve 2015/19500 karar sayılı ilamı)

17- TERK NEDENİYLE AÇILAN BOŞANMA DAVASI ISLAHLA BAŞKA SEBEBE DAYALI BOŞANMA DAVASINA DÖNÜŞEBİLİR Mİ?

Terk sebebine dayalı boşanma davası açan davacı şartlarını yerine getirmesi halinde elbette davasını ıslah ederek başka sebebe dayalı boşanma davasına dönüştürebilir. (Yargıtay 2. Hukuk dairesinin 10.03.2005 tarih ve 2005/2434 esas ve 2005/3702 karar sayılı ilamı)Ancak Yargıtay içtihadları gereği bozma kararından sonra ıslah yapmak mümkün değildir.

18- BOŞANMA DAVASI NASIL AÇILIR?

Terke dayalı boşanma davası, ayrılıktan itibaren 4 ay süre geçtikten sonra yukarıda bahsedilen şekilde çekilen ihtar üzerine 2 aylık süre geçmesine rağmen terkeden eş hala eve dönmedi ise aile mahkemesine sunulacak bir dilekçe ile açılır.

19- BOŞANMA SONRASI NE ZAMAN KİMLİĞİMİ DEĞİŞTİREBİLİRİM?

Boşanma hükmünün hukuken geçerli olması için kesinleşmesi gerekir. Boşanmaya ilişkin gerekçeli kararın tebliğinden sonra taraflar istinaf ve temyizden feragat dilekçesi sunmaları halinde karar hemen mahkemelerce kesinleştirilebilir. Aksi halde 2 haftalık süre beklenir. Taraflar kararı istinaf yada temyiz etmez iseler dosya kesinleştirilir. Dosya kesinleştikten sonra karar Nüfus Müdürlüğüne gönderilir. Bundan sonra taraflar boşanmış hallerine göre yeni kimliklerini değiştirebilir.

20- BOŞANMADA AVUKAT TUTMAK ZORUNLU MUDUR?

Terk sebebiyle boşanma davasında avukat tutmak zorunlu olmasa da; ihtar çekilmesi, sürelerin hesaplanması, dava dilekçesinin hazırlanması, davanın açılması, davanın takip edilmesi ve kesinleştirilmesi noktasında ve özellikle boşanmanın mali ve hukuki sonuçları konusunda ilerde sıkıntı yaşanmaması açısından avukat aracılığıyla terke dayalı boşanma davasını yürütmek son derece önemlidir.