NAFAKA BORCUNU ÖDEMEMEK: TAZYİK HAPSİ NEDİR, NASIL UYGULANIR?

Boşanma süreci veya sonrasında hükmedilen nafaka borçları, sosyal ve ekonomik dengeyi sağlama amacıyla kişinin yükümlülüğüne bağlanır. Ancak zaman zaman nafaka borçlarının ödenmemesi durumlarıyla karşılaşılmakta ve alacaklı taraf hukuki yollarla haklarını korumaya çalışmaktadır. Bu durumda başvurulan etkili yollardan biri tazyik hapsidir.

Bu yazıda, nafaka borcunun ödenmemesi nedeniyle tazyik hapsi uygulamasını, İcra ve İflas Kanunu başta olmak üzere ilgili yasal düzenlemelerle birlikte ele alıyor, müvekkillerin sıkça sorduğu soruları hukuki dayanaklarıyla yanıtlıyoruz.

1. Tazyik Hapsi Nedir?

Tazyik hapsi, icra takibi sonucunda mahkeme kararıyla ödenmesi gereken nafaka borcunun yerine getirilmemesi durumunda borçlunun özgürlüğünün kısıtlanmasıdır. Bu, bir ceza değil; yerine getirilmeyen bir yükümlülüğün baskı yoluyla yerine getirilmesini amaçlayan bir icra hukuku tedbiridir.

2. Tazyik Hapsinin Hukuki Dayanağı Nedir?

Tazyik hapsi, İcra ve İflas Kanunu (İİK) madde 344’te düzenlenmiştir:

"Nafaka borçlusu, ilam veya ilam hükmündeki bir belgeye dayalı nafaka borcunu ödemediği takdirde, alacaklının şikâyeti üzerine, icra ceza mahkemesince üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir."

3. Hangi Nafaka Türlerinde Uygulanır?

Tazyik hapsi:

• Yoksulluk nafakası (TMK. m.175)

• Tedbir nafakası (TMK m.169)

• İştirak nafakası (TMK. m. 182/2) gibi kişiye bağlı nafakalar için geçerlidir. İlamlı ya da ilamsız icra takibi ile takip edilebilir.

4. Tazyik Hapsi Kararı Nasıl Alınır?

1. Alacaklı, nafaka borcunun ödenmediğini tespit eder.

2. İcra takibi yapılır ve borçluya ödeme emri gönderilir.

3. Ödeme yapılmadığı takdirde, alacaklı icra ceza mahkemesine şikâyette bulunur.

4. Mahkeme, duruşma yaparak borçlunun ödeme yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğini değerlendirir.

5. Haklı bulunursa, borçlu hakkında en fazla 3 ay tazyik hapsine karar verilir.

5. Ne Kadar Süreyle Uygulanır?

Tazyik hapsinin süresi en fazla 3 aydır. Ancak bu süre sonunda borç sona ermiş olmaz. Borç hala ödenmemişse, yeni bir talep üzerine yeniden tazyik hapsi uygulanabilir.

6. Borçlu Her Ay İçin Ayrı Hapse Girebilir mi?

Evet. Tazyik hapsi sadece şikâyete konu aylık borç için uygulanır. Nafaka alacaklısı her bir ödenmeyen ay için ayrı ayrı şikâyet ederek borçlunun her ay yeniden tazyik hapsine mahkum edilebilir.

7. Hapse Girmemek İçin Ne Yapmalı?

Borçlu, hapse girmemek için:

• Nafaka borcunu ödemeli

• Borcu ödediğini ispat etmeli

• Hakkında geçerli bir mazereti varsa (örneğin sağlık raporu, gelir yetersizliği gibi) bunu mahkemeye sunmalıdır.

8. Nafaka Borcunun Ödenmemesine Mazeret Var mı?

Borçlunun gelirinin olmaması, işsiz kalması ya da ekonomik zorluklar yaşaması tek başına geçerli bir mazeret değildir. Ancak sağlık sorunları, engellilik durumu gibi hallerde mahkeme tarafından takdir edilebilecek istisnalar mümkündür.

9. Borçlu Hapse Girdikten Sonra Ne Olur?

Borçlu, hapis cezasını çekerken İİK m. 344 gereğince, nafaka borcunu ödediği anda tahliye edilir. Yani ödeme yapıldığı anda özgürlük yeniden kazanılır. Bu nedenle tazyik hapsi, cezalandırıcı değil, borcun ödenmesini sağlamak için uygulanan bir baskı yöntemidir.

10.Tazyik Hapsi Sicile İşler mi?

Hayır. İcra ve İflas Kanunu m. 347 uyarınca bu tür hapis cezaları adli sicil kaydına işlenmez. Ancak özgürlüğün kısıtlanmasına yol açtığı için etkili bir tedbirdir.

11. Hangi Yolla Talep Edilir?

Alacaklı (nafaka talep eden taraf), İcra Ceza Mahkemesi'ne başvurarak tazyik hapsi talebinde bulunabilir. Mahkeme, borçlunun ödeme yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğini değerlendirerek karar verir.

12. Tazyik Hapsine Alternatif Ne Yapılabilir?

Borçlular, nafaka miktarının gelirlerine oranla fazla olduğunu düşünüyorlarsa, nafakanın kaldırılması veya azaltılması için aile mahkemesinde dava açabilirler. Ancak bu dava süreci tazyik hapsini durdurmaz; sadece gelecek döneme etkisi olabilir.

13. Borçlu nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açarsa yine de tazyik hapsi uygulanır mı?

Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.”

14. Tarsus’ta Tazyik Hapsi Uygulamaları

Bir Tarsus avukatı olarak mesleki pratiğimde sıkça karşılaştığım konulardan biri de tazyik hapsi başvurularıdır. Tarsus İcra Ceza Mahkemeleri, bu konuda yoğun başvuru alan yerler arasında yer almakta olup, alacaklılar hızlı ve etkin sonuç almak adına bu yönteme sıklıkla başvurmaktadır.

Sonuç Olarak:

Tazyik hapsi, nafaka borcunu ödemeyenler üzerinde ciddi bir yaptırım gücü taşır. Ancak bu sürecin hukuka uygun ve etkili şekilde yürütülebilmesi için mutlaka alanında uzman bir Tarsus avukatından destek alınması büyük önem taşır.