Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Nedir?

Karşılıksız Çek Nedir?

Karşılıksız çek, bankaya ibraz edilen ancak karşılığında hesapta yeterli para bulunmayan çektir. Ticari ilişkilerde güven zedeleyici etkisi olduğundan, Türk hukukunda bu durum karşılıksız çek düzenleme suçu olarak kabul edilmiştir.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu Hangi Kanunda Düzenlenmiştir?

5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5. maddesinde karşılıksız çek düzenleme suçu yer alır. Bu maddeye göre, hesabında karşılık olmamasına rağmen çek düzenleyen kişi cezalandırılır.

Suçun Unsurları Nelerdir?

1. Fail Kimdir?

Çeki düzenleyen kişi (keşideci) bu suçun faili olabilir. Çek şirket çeki ise, şirket adına çeki düzenleyen yetkili kişi sorumludur.

2. Hangi Çekler Karşılıksız Sayılır?

Bankaya ibraz edilen ve banka tarafından "karşılıksızdır" işlemi yapılan çekler, suçun konusudur. Çekin süresi içinde ibraz edilmesi gerekir.

3. Manevi Unsur: Kasıt

Suçun oluşması için failin, hesabında yeterli para olmadığını bilerek çeki düzenlemesi gerekir. Yani bu suç kasten işlenebilir, taksir (ihmal) yeterli değildir.

Karşılıksız Çek Suçunun Cezası Nedir?

5941 sayılı Kanun’a göre, karşılıksız çek düzenleyen kişiye:

• 1500 güne kadar adli para cezası verilir.

• Ceza miktarı, gün sayısı ile günlük birim tutarın çarpılmasıyla hesaplanır. Ancak verilecek adli para cezası karşılıksız çıkan bedelden az olamaz.

Ayrıca mahkeme, sanık hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı da verebilir.

Karşılıksız Çek Ödenirse Ceza Ortadan Kalkar mı?

Evet. Eğer çek bedeli,

• Hüküm verilmeden önce ödenirse ceza verilmez ve davanın düşmesine karar verilir. Ancak çek bedeli, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticari işlerde temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte ödenmesi gerekmektedir.

  
  

• Hükümden sonra ödenirse mahkumiyet tüm sonuçlarıyla ortadan kalkacaktır.

  
  

• Yargılama sürecinde şikayet eden tarafından şikayetin geri alınması durumunda çeki düzenleyen kişi hakkında ceza verilmeyecektir.

  
  

• Yargılama tamamlanmış ve mahkumiyete hükmedilmiş ancak şikayetçi tarafından şikayet geri çekilirse fail hakkında verilen hüküm yine tüm sonuçları ile ortadan kalkacaktır.

  
  

Bu durum, 5941 sayılı Kanun’da yer alan etkin pişmanlık hükmü kapsamında değerlendirilir.

Karşılıksız Çek Suçu Şikâyete Bağlı mı?

Karşılıksız çek düzenleme suçu şikayete bağlı bir suçtur. Bankanın karşılıksız işlemine dair belge alacaklının elinde bulunmalıdır. Şikayet hakkını kimlerin kullanacağına ilişkin tartışmaları da Yargıtay 19. Ceza Dairesi 10.05.2018 Tarih, 2018/3072 E., 2018/5874 K. İle gidermiştir. “Karşılıksız çek düzenleme suçunda şikayet hakkının; çeki tahsil amacıyla bankaya ibraz eden hamil ile karşılıksızdır işlemi yapıldıktan sonra çeki elinde bulunduran ve aynı zamanda karşılıksızdır işlemi yapılmadan önceki dönemde geçerli ve meşru ciranta olan kişiye ait olacağına” karar vermiştir. 

Yargıtay’ın Karşılıksız Çek Suçuna Bakışı

Yargıtay, yerleşik içtihatlarında özellikle “çekin ibraz süresi içinde karşılıksız çıkması” unsurunu vurgular. Ayrıca failin kastının bulunup bulunmadığı, çekin ticari işlemde kullanılıp kullanılmadığı da önem taşır.

Sık Sorulan Sorular

Karşılıksız çek düzenlemek hapis cezası getirir mi?

Hayır, doğrudan hapis cezası yoktur. Ancak adli para cezası ödenmezse, ceza hapse çevrilebilir. Burada adli para cezasının ödenmemesi karşısında kişi hakkında kamuya yararlı bir işte çalıştırılma müeyyidesi uygulanamayacak olup, ceza doğrudan hapis cezasına çevrilecektir.

Karşılıksız çek davası ne kadar sürede açılır?

Alacaklı, bankanın "karşılıksızdır" yazısı içeren belgesini aldıktan sonra 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 347. maddesi hükmünce: “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı şikâyet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer.”

Avukatla takip zorunlu mu?

Hayır, zorunlu değil ama uzman bir Tarsus avukatla karşılıksız çek davası süreci daha sağlıklı ilerleyecektir. Nitekim, suçun müştekisi ya da sanığının da hukuki haklarını bilmesi ve en doğru şekilde kullanması ileride ortaya çıkması muhtemel telafisi zor zararlarının önüne geçecektir.

Sonuç

Karşılıksız çek düzenleme suçu, hem alacaklıların haklarını korumayı hem de ticari güvenliği sağlamayı amaçlayan önemli bir düzenlemedir. Bu suça ilişkin cezai yaptırımlar ve etkin pişmanlık halleri, uygulamada dengeyi sağlamaya yöneliktir.

Karşılıksız çekle ilgili dava açmak, savunma yapmak ya da cezadan kurtulmak için alanında uzman bir Tarsus Avukatına danışmanızda yarar vardır.